Bij de verkoop van een onderneming  komen koper en  verkoper onvermijdelijk voor de keuze van de transactievorm  te staan. Voor een besloten vennootschap zijn er in principe twee smaken:  u (ver)koopt de aandelen of activa en de passiva. Het type transactie heeft gevolgen voor de onderhandelingen en de uiteindelijke koopsom.

Met betrekking tot de transactievorm bestaan er  enkele fundamentele verschillen tussen een aan­delentransactie en een activatransactie. Allereerst in juridisch opzicht. Bij een aandelentransactie neemt de koper de hele onderneming over, inclusief alle bezittingen, schulden, rechten, plichten, contracten, licenties, vergunningen etc. De onderne­ming wisselt kortom alleen van aandeelhouder. Aan het ver­kochte verandert niets.

Lijken in de kast bij een transactievorm

In juridisch opzicht is een aandelentransactie dus relatief een­voudig. De aandelen worden bij de notaris overgedragen en daarmee is in principe de kous af. De koper moet er wel reke­ning mee houden dat hij álle activiteiten en risico’s overneemt. Hij doet er dus goed aan om de nodige garanties in het koop­contract op te nemen om zich in te dekken tegen zogenaamde lijken in de kast, zoals onjuiste balansposten of toekomstige claims van afnemers of de fiscus.

Bij veel verkopers heeft de transactievorm aandelentransactie de voorkeur. En ook de koper heeft niet altijd zin in het “gedoe” rond een activa overdracht, die in juridisch opzicht een stuk ingewikkelder is. Alle activa, contracten en vergunningen die de koper overneemt moeten stuk voor stuk worden beschreven en overgedragen naar zijn BV. Het gaat dan vaak om zaken als machines, voorra­den, inventaris, het personeel en leasecontracten etc. Het grote voordeel bij de transactievorm activatransactie is echter dat de koper niet alles hoeft over te nemen. Oude inventaris, pensioenverplichtin­gen en ook de banksaldi, debiteuren en crediteuren kan de ko­per bijvoorbeeld niet overnemen. Eventuele aansprakelijkheden, risico’s en claims blijven dan bij de verkoper.

Transactievorm en direct afrekenen

Tot zover de juridische en bedrijfseconomische overwegingen die een rol spelen. Maar een belangrijke overweging is ook de fiscale. In fiscaal opzicht is een aandelentransactie gunstiger voor de verkoper, indien deze zijn aandelen via een holding houdt. Vanwege de deelnemingsvrijstelling hoeft de verkoper bij een dergelijke transactie geen belasting te betalen over de goodwill en de stille reserves. Bij een activatransactie daaren­tegen dient gelijk met de fiscus te worden afgerekend. Stel dat een verkoper € 50.000,- wil vangen voor zaken als de naam, het klantenbestand en de potentie van de onderneming, en de ven­nootschapsbelasting is 20 procent, dan houdt de verkoper dus maar € 40.000,- over.

Hogere koopsom bij een transactievorm

Dit leidt ertoe dat bij een activa transactie vaak een hogere koopsom tot stand komt. Zou de verkoper € 62.500,- voor de goodwill vragen dan houdt hij na belasting immers de € 50.000,- over die hij redelijk acht. In de praktijk gaan kopers ook vaak een eind in deze verhoging mee. De koper kan de goodwill namelijk fiscaal afschrijven en in tien jaar ten laste van de winst brengen, met een vermindering van de vennootschapsbelasting als resul­taat. Het netto belastingvoordeel dat dit oplevert is alleen wel minder groot dan de extra investering die hij moet meefinancie­ren. Dit zal hij bovendien doorgaans met duur eigen vermogen moeten doen, omdat banken de goodwill niet volledig financie­ren. In de praktijk zullen beide partijen elkaar in de onderhande­lingen dan ook tegemoet moeten komen, waarbij als gevolg van de fiscale consequenties de goodwill bij een activa transactie dus hoger zal liggen dan bij een aandelentransactie.

Indien overigens een verkoper in de over te dragen BV over fis­caal compensabele verliezen beschikt, kan het voor beide par­tijen fiscaal interessant zijn voor een activa transactie te opteren. Alsdan kan voor verkoper de goodwill alsnog (deels) onbelast worden ontvangen door gebruik te maken van het fiscaal com­pensabele verlies. En koper heeft uiteraard nog steeds het voor­deel van de in tien jaar fiscaal afschrijfbare goodwill.

Eenmanszaak

Kortom de keuze voor de transactiestructuur wordt tussen par­tijen voor een groot deel bepaald vanuit jurische en fiscale mo­tieven. Behalve bij een eenmanszaak of vennootschap onder firma. Deze rechtsvormen hebben geen in aandelen verdeeld kapitaal zodat per definitie altijd sprake is van een activa/pas­siva transactie.

Bron: vanwaarde oktober 2018

Neem gerust contact met mij op.

Tom van der Hoff